भारत र इरिट्रिया बीचको विदेश कार्यालय परामर्शको दोस्रो चरण, बुधबार, मे १५, २०२४ मा नयाँ दिल्लीमा आयोजित, द्विपक्षीय सम्बन्ध र सहयोग बृद्धि गर्न एक महत्वपूर्ण कोसेढुङ्गा चिन्ह लगाइयो। छलफलले द्विपक्षीय, क्षेत्रीय र बहुपक्षीय मुद्दाहरूको विस्तृत स्पेक्ट्रमलाई समेटेको थियो, इरिट्रियामा डिजिटल शासन संरचना सुधार गर्न विशेष जोड दिएर, डिजिटल सार्वजनिक पूर्वाधारको महत्त्वलाई भविष्यको सहयोगको लागि महत्त्वपूर्ण क्षेत्रको रूपमा हाइलाइट गर्दै।
इरिट्रियामा बलियो डिजिटल शासन प्रणालीको आवश्यकतालाई जोड दिँदै र यस क्षेत्रमा भारतको विशेषज्ञताको लाभ उठाउँदै, परामर्शको क्रममा डिजिटल गभर्नेन्स र क्षमता निर्माणले केन्द्रको चरण लियो। दुवै पक्षले दक्षिण-दक्षिण सहयोगको ढाँचाभित्र इरिट्रियामा डिजिटल गभर्नेन्स आर्किटेक्चरलाई बृद्धि गर्न सम्भावित समर्थन र सहयोगबारे छलफल गरे।
क्षेत्रीय सहयोग कृषि, स्वास्थ्य, औषधि, नवीकरणीय ऊर्जा, खानी, व्यापार र लगानीमा फैलिएको मुख्य फोकसको रूपमा देखा पर्योस। कृषि र खाद्य प्रशोधनमा, कृषि नवाचार र प्रविधिमा भारतको अनुभवको सम्पत्तिले इरिट्रियालाई उत्कृष्ट अभ्यासहरू साझा गर्ने र प्राविधिक सहायता प्रदान गर्ने अवसर प्रदान गर्दछ। त्यसैगरी, भारतको औषधि उद्योग, यसको लागत-प्रभावी समाधानहरूको लागि प्रसिद्ध, इरिट्रियामा स्वास्थ्य सेवा चुनौतीहरूलाई सम्बोधन गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ।
नवीकरणीय ऊर्जालाई सहयोगको अर्को महत्वपूर्ण क्षेत्रको रूपमा पहिचान गरिएको थियो, दिगो ऊर्जा समाधानहरूतर्फ विश्वव्यापी धक्कासँग पङ्क्तिबद्ध गर्दै। सौर्य र वायु ऊर्जा प्रविधिहरूमा भारतको प्रगतिले इरिट्रियाको ऊर्जा क्षेत्रलाई दिगो विकास र ऊर्जा सुरक्षालाई बढावा दिने महत्त्वपूर्ण सम्भावनाहरू प्रदान गर्दछ।
व्यापार र लगानीको छलफल व्यापार नीति सुधार र आर्थिक वृद्धि र विकासलाई उत्प्रेरित गर्ने बाधाहरू हटाउनमा केन्द्रित थियो। परराष्ट्र मन्त्रालयले भारत र इरिट्रिया बीचको न्यानो र सौहार्दपूर्ण सम्बन्धलाई जोड दियो, दुबै पक्षले द्विपक्षीय सम्बन्धलाई अझ सुदृढ पार्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरे। विदेश कार्यालय परामर्शको अर्को चरण पारस्परिक रूपमा सुविधाजनक समयमा इरिट्रियामा आयोजना हुने तय गरिएको छ, जसले दुई राष्ट्रहरू बीचको सहयोगलाई गहिरो बनाउने निरन्तर समर्पणलाई पुन: पुष्टि गर्दछ।
भारतीय प्रतिनिधिमण्डलको नेतृत्व विदेश मन्त्रालयका सहसचिव (वाना) एम सुरेश कुमारले गरेका थिए भने इरिट्रियाको प्रतिनिधिमण्डलको नेतृत्व परराष्ट्र मन्त्रालयका महानिर्देशक इब्राहिम उस्मान महमुदले गरेका थिए । अक्टोबर २०१८ मा इरिट्रियाको अस्मारामा भएको प्रारम्भिक राजनीतिक परामर्शलाई पछ्याउँदै यस राउन्डको परामर्शले द्विपक्षीय सम्बन्ध र सहयोगलाई अगाडि बढाउने प्रतिबद्धतालाई थप प्रदर्शन गर्छ।
क्षेत्रीय सहयोग कृषि, स्वास्थ्य, औषधि, नवीकरणीय ऊर्जा, खानी, व्यापार र लगानीमा फैलिएको मुख्य फोकसको रूपमा देखा पर्योस। कृषि र खाद्य प्रशोधनमा, कृषि नवाचार र प्रविधिमा भारतको अनुभवको सम्पत्तिले इरिट्रियालाई उत्कृष्ट अभ्यासहरू साझा गर्ने र प्राविधिक सहायता प्रदान गर्ने अवसर प्रदान गर्दछ। त्यसैगरी, भारतको औषधि उद्योग, यसको लागत-प्रभावी समाधानहरूको लागि प्रसिद्ध, इरिट्रियामा स्वास्थ्य सेवा चुनौतीहरूलाई सम्बोधन गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ।
नवीकरणीय ऊर्जालाई सहयोगको अर्को महत्वपूर्ण क्षेत्रको रूपमा पहिचान गरिएको थियो, दिगो ऊर्जा समाधानहरूतर्फ विश्वव्यापी धक्कासँग पङ्क्तिबद्ध गर्दै। सौर्य र वायु ऊर्जा प्रविधिहरूमा भारतको प्रगतिले इरिट्रियाको ऊर्जा क्षेत्रलाई दिगो विकास र ऊर्जा सुरक्षालाई बढावा दिने महत्त्वपूर्ण सम्भावनाहरू प्रदान गर्दछ।
व्यापार र लगानीको छलफल व्यापार नीति सुधार र आर्थिक वृद्धि र विकासलाई उत्प्रेरित गर्ने बाधाहरू हटाउनमा केन्द्रित थियो। परराष्ट्र मन्त्रालयले भारत र इरिट्रिया बीचको न्यानो र सौहार्दपूर्ण सम्बन्धलाई जोड दियो, दुबै पक्षले द्विपक्षीय सम्बन्धलाई अझ सुदृढ पार्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरे। विदेश कार्यालय परामर्शको अर्को चरण पारस्परिक रूपमा सुविधाजनक समयमा इरिट्रियामा आयोजना हुने तय गरिएको छ, जसले दुई राष्ट्रहरू बीचको सहयोगलाई गहिरो बनाउने निरन्तर समर्पणलाई पुन: पुष्टि गर्दछ।
भारतीय प्रतिनिधिमण्डलको नेतृत्व विदेश मन्त्रालयका सहसचिव (वाना) एम सुरेश कुमारले गरेका थिए भने इरिट्रियाको प्रतिनिधिमण्डलको नेतृत्व परराष्ट्र मन्त्रालयका महानिर्देशक इब्राहिम उस्मान महमुदले गरेका थिए । अक्टोबर २०१८ मा इरिट्रियाको अस्मारामा भएको प्रारम्भिक राजनीतिक परामर्शलाई पछ्याउँदै यस राउन्डको परामर्शले द्विपक्षीय सम्बन्ध र सहयोगलाई अगाडि बढाउने प्रतिबद्धतालाई थप प्रदर्शन गर्छ।