नेपाल भारतको 'पडोसी प्राथमिकता' नीतिको प्रमुख साझेदार हो ।
भारतीय विदेश सचिव विक्रम मिस्रीको नेपालको पहिलो भ्रमणले दुई छिमेकी राष्ट्रहरू बीचको निकट द्विपक्षीय साझेदारीलाई थप प्रोत्साहन दिने उद्देश्यले उच्चस्तरीय बैठकहरूको श्रृंखला देखिएको छ।

सोमबार (अगस्त १२, २०२४) उनले नेपालका विदेश सचिव सेवाम्सलसँग भेट गरे। दुवै पक्षले भारत-नेपालको बहुपरकारी सहयोगका विभिन्न पक्षहरूमा चर्चा गर्दै बिभिन्न द्विपक्षीय पहलों र विकास परियोजनाको प्रगतिलाई समीक्षा गरे। “दुवै विदेश सचिवले द्विपक्षीय पहलों र विकास परियोजनामा भएको प्रगति र थप सहयोगका अवसरहरूको बारेमा छलफल गरे,” भारतीय विदेश मन्त्रालयले भने। नेपाली विदेश सचिवले आगन्तुक टोलीलाई भोजन पनि आयोजना गरे।

विदेश सचिव मिस्रीले नेपालका विदेश मन्त्री अन्जु राणा देउवासँग भेट गरे। उनीहरूले आपसी चासोका द्विपक्षीय मामिलाहरू र सबै क्षेत्रहरूमा द्विपक्षीय सहयोगलाई थप सुदृढ पार्ने उपायहरूको बारेमा छलफल गरे।

त्यसअघि, आइतबार, उनले राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेललाई शिष्टाचारिक भ्रमण गरे। भारतीय नेतृत्वका शुभकामनाहरू व्यक्त गर्दै उनले भारत-नेपालको सम्बन्धलाई सबै क्षेत्रहरूमा कसरी थप सुदृढ पार्ने बारेमा चर्चा गरे, भारतीय दूतावासले जनाएको छ।

भारतीय विदेश सचिवले प्रधानमन्त्री के.पी. शर्मा ओलीसँग पनि भेट गरे। भारतीय दूतावासका अनुसार, उनले भारत र नेपालको सभ्यतागत, निकट र बहुपरकारी सम्बन्धलाई पुनः पुष्टि गरे र द्विपक्षीय सहयोगका विभिन्न क्षेत्रहरूलाई प्रोत्साहन दिने उपायहरूको बारेमा छलफल गरे।

विदेश मन्त्रालय  अनुसार, विभिन्न बैठकहरूमा दुवै पक्षले भारत र नेपाल बीचको निकट र मित्रतापूर्ण सम्बन्धलाई पुष्टि गरे, जुन ऐतिहासिक, सांस्कृतिक, सभ्यतागत र जनसाधारण सम्बन्धमा गहिरो जडित छ।

नेपाल भारतको 'पडोस नीति' अन्तर्गत प्राथमिक साझेदार हो। विदेश सचिव मिस्रीको भ्रमणले दुई देशहरू बीचको नियमित उच्चस्तरीय आदान-प्रदानको परम्परा जारी राख्यो र भारत-नेपालको द्विपक्षीय सम्बन्धलाई थप अगाडि बढाउनेमा सहयोग पुर्याहयो।

विदेश मन्त्रालयका अनुसार, बैठकहरूमा दुवै पक्षले हालका वर्षहरूमा द्विपक्षीय सहयोगमा प्राप्त भएको महत्वपूर्ण प्रगतिमा सन्तोष व्यक्त गरे, विशेष गरी भौतिक, डिजिटल, ऊर्जा र जनसाधारणको क्षेत्रहरूमा, जुन सडक, पुल, एकीकृत चेक पोस्ट, क्रस-बॉर्डर रेलवे र पेट्रोलियम पाइपलाइनहरूसँग सम्बन्धित पूर्वाधार परियोजनाहरूको स्थिर कार्यान्वयनमा प्रकट भएको छ।

दुवै पक्षले ऊर्जा क्षेत्रको सहयोगमा प्राप्त भएको प्रगतिमा पनि प्रशंसा व्यक्त गरे, जसले पछिल्ला वर्षहरूमा महत्वपूर्ण प्रगति देखाएको छ।

"यस सन्दर्भमा, नेपालका जलविद्युत निर्यातको २-३ वर्षको क्रममा भएको व्यापक वृद्धि नेपालका लागि अतिरिक्त राजस्वको स्रोत र भारतका लागि स्वच्छ ऊर्जा प्रदान गरेको कुरा सन्तोषजनक रुपमा उल्लिखित गरियो। २०२६ मा नेपालको एलडीसी स्थिति समाप्त हुनमा ऊर्जा क्षेत्रको भूमिकालाई पनि जोड दिइएको छ," विदेश मन्त्रालयले भने।

यो विदेश सचिव मिस्रीको एक महिनामा दोस्रो पड़ोसी देशको भ्रमण हो। उनले जुलाई १९-२०, २०२४ मा पहिलो आधिकारिक विदेश भ्रमणको रूपमा भूटानको भ्रमण गरेका थिए।

नजिकको र सक्रिय विकास साझेदारी

भारत-नेपाल सहयोग व्यापार, ऊर्जा, जल संसाधन, स्वास्थ्य र शिक्षा पूर्वाधार, र सांस्कृतिक आदान-प्रदान लगायत विभिन्न क्षेत्रहरूमा फैलिएको छ। हालका वर्षहरूमा नेपालमा प्रमुख पूर्वाधार र जडान परियोजनामा निरन्तर गतिशीलता देखिएको छ।

यस भ्रमणले नेपालमा पूर्वाधार पुनर्निर्माणमा भारतका प्रयासहरूको ताजा उदाहरणलाई प्रदर्शित गर्नको अवसर प्रदान गर्यो।

आइतबार, विदेश सचिव मिस्री र नेपालका शहरी विकास सचिव मनिराम गलेलले काठमाडौंमा नेपाल भाषा परिषदको नयाँ भवन संयुक्त रूपमा उद्घाटन गरे। यो ऐतिहासिक आवासीय भवन, भारतको भूकम्पपछिको पुनर्निर्माण अनुदान अन्तर्गत निर्माण गरिएको हो, र यसलाई नेपाली कवि कवि केशरी चित्ताधर ‘हृदय’सँग जोडिन्छ, काठमाडौंको पुरानो शहरको केन्द्रमा ।

यो २०१५ को विनाशकारी भूकम्प पछि भारतको सहायता अन्तर्गत सम्पन्न गरिएका २८ सांस्कृतिक क्षेत्र पुनर्निर्माण परियोजनाहरू मध्ये एक हो।

अझै, २००३ देखि, भारत सरकारले नेपालमा विभिन्न क्षेत्रहरूमा ५५१ उच्च प्रभाव समुदाय विकास सहयोग परियोजनाहरू गरेको छ, जसमा ४९० परियोजनाहरू पूरा भएका छन्। यी परियोजनाहरू 'नेपाल-भारत विकास सहयोग' पहलको हिस्सा हुन्।