भारतको दीर्घदूरी खुफिया, निगरानी, र अनुसन्धान मिशन सञ्चालन गर्ने क्षमतामा महत्वपूर्ण वृद्धि हुनेछ।
भारतले आफ्नो सैनिक क्षमताहरूलाई सुदृढ गर्ने दिशामा एक महत्वपूर्ण कदम चालेको छ, जसअर्थात् यसले संयुक्त राज्यसँग ३१ अत्याधुनिक एम किउ - ९ बि शिकारी ड्रोनको खरिदको लागि ऐतिहासिक सम्झौता गरेको छ। यो सम्झौता, जुन लगभग ४ अरब डलरको मूल्यमा छ, १५ अक्टोबर २०२४ मा नयाँ दिल्लीमा भारतीय सरकार र अमेरिकी रक्षा ठेकेदार जनरल एटोमिक्स बीचमा हस्ताक्षर गरिएको हो। यो सम्झौता चीनसँगको विवादास्पद सीमामा खतराहरूलाई सामना गर्न भारतको रक्षा तयारीमा ठूलो बृद्धि गर्दछ।
भारतीय सरकारको क्याबिनेट समिति सुरक्षाले ९ अक्टोबर २०२४ मा ३१ लामो दायरा भएका, सशस्त्र शिकारी ड्रोनको खरिद स्वीकृत गर्यो, जुन सम्झौताका केही दिन अघि भएको थियो। यो कदम भारतीय सेनाको हवाई निगरानी र हिर्काउने क्षमताहरूलाई आधुनिकीकरण गर्ने ठूलो प्रयासको हिस्सा हो।
यो ४ अरब डलरको सम्झौता भारतको संयुक्त राज्यसँगको दोस्रो सबैभन्दा ठूलो रक्षा खरिद हो, जसले ११ सी- १७ ग्लोबमास्टर ३ रणनीतिक हवाई यातायात विमानको लागि गरिएको ४.५ अरब डलरको सम्झौतापछि आएको हो।
३१ एम किउ - ९ बि ड्रोनमध्ये १५ सागर संरक्षक भारतीय नेवीका लागि उपलब्ध गराइनेछन्। यसैबीच, भारतीय वायु सेना र भारतीय थलसेनालाई हरेकलाई ८ स्काई गार्जियन ड्रोन प्राप्त हुनेछ। यी ड्रोनहरूले भारतको त्रि-सेवा क्षमताहरूलाई सुदृढ गर्नेछन्, जुन पहिले नै नेवीमा दुई वटा भाडामा लिइएको एम किउ - ९ ड्रोन सञ्चालन गर्दैछ।
एम किउ - ९ बि ड्रोनमा शक्तिशाली नरकआगो मिसाइलहरू, ४५० किलोग्रामका जीबियू - ३९ बि सटीक गाइडेड ग्लाइड बमहरू, अत्याधुनिक नेभिगेशन प्रणालीहरू, र उन्नत सेन्सर सूटहरू जडान गरिनेछ। यी क्षमताहरूले भारतको उच्च-मूल्य लक्ष्यहरूमा सटीक हिर्काउने क्षमतालाई उल्लेखनीय रूपमा बृद्धि गर्नेछ।
एम किउ - ९ बि ड्रोनहरूको पहिलो समूह चार वर्षमा वितरण हुने अपेक्षा गरिएको छ, र सम्पूर्ण फ्लीट छ वर्ष भित्रमा उपलब्ध गराइनेछ। यो क्रमिक तैनातीले भारतलाई यी उन्नत प्रणालीहरूलाई आफ्ना रक्षा बलहरूमा प्रभावकारी रूपमा एकीकृत गर्न अनुमति दिनेछ।
मुख्य सम्झौतासँगै एक प्रदर्शनमा आधारित लॉजिस्टिक्स सम्झौतासमेत हस्ताक्षर गरिएको छ, जसले सुनिश्चित गर्दछ कि ड्रोनलाई आठ वर्ष वा १५०,००० उडान घण्टासम्मको लागि डिपो-स्तरको मर्मत, मर्मत र ओभरहालद्वारा समर्थन गरिनेछ। यसले एम किउ - ९ बि का दीर्घकालीन सञ्चालनको तयारी सुनिश्चित गर्नेछ।
एम किउ - ९ बि ड्रोनहरूको समावेशले भारतको लामो-दायरा बुद्धिमत्ता, निगरानी, र खोजी कार्यहरूको क्षमता उल्लेखनीय रूपमा वृद्धि गर्नेछ।
यी ड्रोनहरू भारतको सामरिक सिमानाहरू र तटरेखा सम्पूर्ण रूपमा ढाक्न सुनिश्चित गर्न मुख्य कमान केन्द्रहरूमा तैनात गरिनेछन्। समुद्री निगरानीका लागि, तिनीहरूलाई अरककनम र पोरबन्दरमा आधारित गरिनेछ, जबकि भूपरिस्थित कार्यहरूको लागि तिनीहरूलाई सर्सवामा र गोरखपुरमा तैनात गरिनेछ।
एम किउ - ९ बि शिकारी ड्रोनहरू चीनको शस्त्रागारमा भएका ड्रोनहरू जस्तै काई होङ-४ र विंग लुंग- २ भन्दा धेरै प्रगतिशील मानिन्छ। यी उन्नत ड्रोनहरूको अधिग्रहणले भारतलाई क्षेत्रीय विरोधीहरू सँगको तुलनामा प्राविधिक लाभ प्रदान गर्नेछ।
एम किउ - ९ बि ड्रोनहरू ४०,००० फिटभन्दा बढीको उचाइमा ४० घण्टासम्म उड्न सक्षम छन्। यसले यसलाई विशाल क्षेत्रहरूको लागि निरंतर निगरानी र खोजीको आवश्यकता पर्ने लामो-समयको कार्यहरूका लागि उपयुक्त बनाउँछ।
भारतले प्राविधिक स्थानान्तरणको लागि कुनै व्यवस्था नपाएको भए पनि, जनरल एटोमिक्सले भारतको रक्षा अनुसन्धान र विकास संगठन र अन्य निकायहरूलाई भविष्यमा स्वदेशी ड्रोन क्षमताहरू विकास गर्न सहयोग र परामर्श प्रदान गर्नेछ।
सम्झौतामा हस्ताक्षरको दिन, भारतको रक्षा मन्त्रालयले पूर्व ट्विटरमा पोष्ट गरेको थियो: “आजको दिन, रक्षा मन्त्रालयले ३१ एम किउ - ९ बि स्काई/ सी गार्डियन उच्च उचाई लम्बी अवधि रिमोटली पाइलटेड एरक्राफ्ट प्रणालीको त्रि-सेवा खरिदको लागि अमेरिकी सरकारसँग सम्झौता गरेको छ।
यी रिमोटली पाइलट- एयरक्राफ्ट प्रणालीका लागि भारतमा डिपो स्तरको मर्मत, मर्मत र ओभरहाल मार्फत प्रदर्शनमा आधारित लॉजिस्टिक्सका लागि अर्को सम्झौतासमेत जनरल एटोमिक्स ग्लोबल इण्डिया प्राइभेट लिमिटेडसँग हस्ताक्षर गरिएको छ। सम्झौताहरू रक्षा सचिव श्री गिरिधर अरमानेको उपस्थिति मध्येमा नयाँ दिल्लीमा हस्ताक्षर गरिएको हो।
यस ऐतिहासिक सम्झौताले भारतको सैनिक क्षमताहरूलाई सुदृढ गर्ने प्रयासमा एक महत्वपूर्ण मील का पत्थरको प्रतिनिधित्व गर्दछ। उन्नत एम किउ - ९ बि शिकारी ड्रोनहरूको साथ, भारतले विशेष रूपमा विवादास्पद सीमाहरू र भारतीय महासागर क्षेत्रमा चीनसँगको सामरिक प्रतिस्पर्धामा आफ्नो रक्षा स्थिति उल्लेखनीय रूपमा वृद्धि गर्नेछ। यो सम्झौताले भारत र संयुक्त राज्य अमेरिकाबीचको रक्षा सम्बन्धहरूलाई पनि प्रबल बनाउँछ, जसले भविष्यमा थप सहकार्यको लागि आधार तयार गर्दछ।
भारतीय सरकारको क्याबिनेट समिति सुरक्षाले ९ अक्टोबर २०२४ मा ३१ लामो दायरा भएका, सशस्त्र शिकारी ड्रोनको खरिद स्वीकृत गर्यो, जुन सम्झौताका केही दिन अघि भएको थियो। यो कदम भारतीय सेनाको हवाई निगरानी र हिर्काउने क्षमताहरूलाई आधुनिकीकरण गर्ने ठूलो प्रयासको हिस्सा हो।
यो ४ अरब डलरको सम्झौता भारतको संयुक्त राज्यसँगको दोस्रो सबैभन्दा ठूलो रक्षा खरिद हो, जसले ११ सी- १७ ग्लोबमास्टर ३ रणनीतिक हवाई यातायात विमानको लागि गरिएको ४.५ अरब डलरको सम्झौतापछि आएको हो।
३१ एम किउ - ९ बि ड्रोनमध्ये १५ सागर संरक्षक भारतीय नेवीका लागि उपलब्ध गराइनेछन्। यसैबीच, भारतीय वायु सेना र भारतीय थलसेनालाई हरेकलाई ८ स्काई गार्जियन ड्रोन प्राप्त हुनेछ। यी ड्रोनहरूले भारतको त्रि-सेवा क्षमताहरूलाई सुदृढ गर्नेछन्, जुन पहिले नै नेवीमा दुई वटा भाडामा लिइएको एम किउ - ९ ड्रोन सञ्चालन गर्दैछ।
एम किउ - ९ बि ड्रोनमा शक्तिशाली नरकआगो मिसाइलहरू, ४५० किलोग्रामका जीबियू - ३९ बि सटीक गाइडेड ग्लाइड बमहरू, अत्याधुनिक नेभिगेशन प्रणालीहरू, र उन्नत सेन्सर सूटहरू जडान गरिनेछ। यी क्षमताहरूले भारतको उच्च-मूल्य लक्ष्यहरूमा सटीक हिर्काउने क्षमतालाई उल्लेखनीय रूपमा बृद्धि गर्नेछ।
एम किउ - ९ बि ड्रोनहरूको पहिलो समूह चार वर्षमा वितरण हुने अपेक्षा गरिएको छ, र सम्पूर्ण फ्लीट छ वर्ष भित्रमा उपलब्ध गराइनेछ। यो क्रमिक तैनातीले भारतलाई यी उन्नत प्रणालीहरूलाई आफ्ना रक्षा बलहरूमा प्रभावकारी रूपमा एकीकृत गर्न अनुमति दिनेछ।
मुख्य सम्झौतासँगै एक प्रदर्शनमा आधारित लॉजिस्टिक्स सम्झौतासमेत हस्ताक्षर गरिएको छ, जसले सुनिश्चित गर्दछ कि ड्रोनलाई आठ वर्ष वा १५०,००० उडान घण्टासम्मको लागि डिपो-स्तरको मर्मत, मर्मत र ओभरहालद्वारा समर्थन गरिनेछ। यसले एम किउ - ९ बि का दीर्घकालीन सञ्चालनको तयारी सुनिश्चित गर्नेछ।
एम किउ - ९ बि ड्रोनहरूको समावेशले भारतको लामो-दायरा बुद्धिमत्ता, निगरानी, र खोजी कार्यहरूको क्षमता उल्लेखनीय रूपमा वृद्धि गर्नेछ।
यी ड्रोनहरू भारतको सामरिक सिमानाहरू र तटरेखा सम्पूर्ण रूपमा ढाक्न सुनिश्चित गर्न मुख्य कमान केन्द्रहरूमा तैनात गरिनेछन्। समुद्री निगरानीका लागि, तिनीहरूलाई अरककनम र पोरबन्दरमा आधारित गरिनेछ, जबकि भूपरिस्थित कार्यहरूको लागि तिनीहरूलाई सर्सवामा र गोरखपुरमा तैनात गरिनेछ।
एम किउ - ९ बि शिकारी ड्रोनहरू चीनको शस्त्रागारमा भएका ड्रोनहरू जस्तै काई होङ-४ र विंग लुंग- २ भन्दा धेरै प्रगतिशील मानिन्छ। यी उन्नत ड्रोनहरूको अधिग्रहणले भारतलाई क्षेत्रीय विरोधीहरू सँगको तुलनामा प्राविधिक लाभ प्रदान गर्नेछ।
एम किउ - ९ बि ड्रोनहरू ४०,००० फिटभन्दा बढीको उचाइमा ४० घण्टासम्म उड्न सक्षम छन्। यसले यसलाई विशाल क्षेत्रहरूको लागि निरंतर निगरानी र खोजीको आवश्यकता पर्ने लामो-समयको कार्यहरूका लागि उपयुक्त बनाउँछ।
भारतले प्राविधिक स्थानान्तरणको लागि कुनै व्यवस्था नपाएको भए पनि, जनरल एटोमिक्सले भारतको रक्षा अनुसन्धान र विकास संगठन र अन्य निकायहरूलाई भविष्यमा स्वदेशी ड्रोन क्षमताहरू विकास गर्न सहयोग र परामर्श प्रदान गर्नेछ।
सम्झौतामा हस्ताक्षरको दिन, भारतको रक्षा मन्त्रालयले पूर्व ट्विटरमा पोष्ट गरेको थियो: “आजको दिन, रक्षा मन्त्रालयले ३१ एम किउ - ९ बि स्काई/ सी गार्डियन उच्च उचाई लम्बी अवधि रिमोटली पाइलटेड एरक्राफ्ट प्रणालीको त्रि-सेवा खरिदको लागि अमेरिकी सरकारसँग सम्झौता गरेको छ।
यी रिमोटली पाइलट- एयरक्राफ्ट प्रणालीका लागि भारतमा डिपो स्तरको मर्मत, मर्मत र ओभरहाल मार्फत प्रदर्शनमा आधारित लॉजिस्टिक्सका लागि अर्को सम्झौतासमेत जनरल एटोमिक्स ग्लोबल इण्डिया प्राइभेट लिमिटेडसँग हस्ताक्षर गरिएको छ। सम्झौताहरू रक्षा सचिव श्री गिरिधर अरमानेको उपस्थिति मध्येमा नयाँ दिल्लीमा हस्ताक्षर गरिएको हो।
यस ऐतिहासिक सम्झौताले भारतको सैनिक क्षमताहरूलाई सुदृढ गर्ने प्रयासमा एक महत्वपूर्ण मील का पत्थरको प्रतिनिधित्व गर्दछ। उन्नत एम किउ - ९ बि शिकारी ड्रोनहरूको साथ, भारतले विशेष रूपमा विवादास्पद सीमाहरू र भारतीय महासागर क्षेत्रमा चीनसँगको सामरिक प्रतिस्पर्धामा आफ्नो रक्षा स्थिति उल्लेखनीय रूपमा वृद्धि गर्नेछ। यो सम्झौताले भारत र संयुक्त राज्य अमेरिकाबीचको रक्षा सम्बन्धहरूलाई पनि प्रबल बनाउँछ, जसले भविष्यमा थप सहकार्यको लागि आधार तयार गर्दछ।