भारत सधैं अन्तर्राष्ट्रिय कूटनीतिक प्रयासहरूमा सार्थक योगदान दिन तयार छ: विदेशमन्त्री जयशंकर
भारतका विदेश मन्त्री (ईएएम) डा. एस. जयशंकरले सोमबार (नोभेम्बर २५, २०२४) रोममा आयोजित १०औं रोम मेडिटरेनियन डायलगमा सम्बोधन गर्दै मध्यपूर्व (पश्चिम एशिया) मा बढ्दो तनावप्रति गहिरो चिन्ता व्यक्त गरेका छन्। उनले इजरायल र इरान दुवैसँग नियमित सम्पर्कमा रहेर उच्च स्तरमा संयम अपनाउन आग्रह गरिरहेको खुलासा गरे।

मध्यपूर्व क्षेत्रमा स्थायित्वका लागि भारतको योगदानको चर्चा गर्दै उनले लेबनानमा संयुक्त राष्ट्रसंघको शान्ति मिसन अन्तर्गत भारतीय टुकडीको उपस्थिति र वाणिज्यिक जहाजहरूको सुरक्षा सुनिश्चित गर्न गएको वर्षदेखि भारतीय नौसेना जहाजहरूको खाडी अफ अदन र उत्तरी अरबी सागरमा तैनाथी उल्लेख गरे।

जयशंकरले युक्रेन संघर्षको दीर्घकालीन प्रभावलाई अर्को गम्भीर मुद्दा ठहर गर्दै यसले मेडिटरेनियन क्षेत्रलाई समेत अस्थिर बनाउन सक्ने चेतावनी दिए। उनले युद्धबाट समाधान निस्कने सम्भावना अस्वीकार गर्दै वार्ता र कूटनीतिक प्रक्रियामा शीघ्र फर्किनु आवश्यक रहेको बताए। प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले व्यक्तिगत रूपमा मस्को र किभ भ्रमण गरी रसिया र युक्रेनका नेताहरूसँग संवाद गरेको र भारतका वरिष्ठ अधिकारीहरू निरन्तर सम्पर्कमा रहेको उनले स्मरण गराए।

मेडिटरेनियन र मध्यपूर्वमा भारतको बलियो सम्बन्ध
ईएएम जयशंकरले मेडिटरेनियन र पश्चिम एशियासँग भारतको गहिरो आर्थिक, सांस्कृतिक, र सुरक्षात्मक सम्बन्धको चर्चा गरे। उनले सेप्टेम्बर २०२३ मा घोषणा गरिएको भारत-मध्यपूर्व-युरोप आर्थिक कोरिडोरलाई क्षेत्रीय सम्बन्ध र आर्थिक वृद्धिका लागि परिवर्तनकारी पहलका रूपमा व्याख्या गरे।

मेडिटरेनियन राष्ट्रहरूसँग भारतको वार्षिक व्यापार ८० अर्ब डलर बराबर रहेको छ। यसमा मल, ऊर्जा, पानी प्रविधि, हिरा, रक्षा र साइबर सुरक्षामा मुख्य चासो रहेको छ। त्यस्तै, हवाई, बन्दरगाह, रेलमार्ग, हरित हाइड्रोजन, फोस्फेट्स र पनडुब्बी केबलजस्ता महत्त्वपूर्ण परियोजनाहरूले भारतको क्षेत्रीय उपस्थिति बलियो बनाइरहेको उनले बताए।

मध्यपूर्वसँग भारतको व्यापार भने १६०-१८० अर्ब डलर रहेको छ, जसमा मध्य पूर्व र उत्तर अफ्रिका क्षेत्रको थप २० अर्ब डलर जोडिन्छ। ९० लाखभन्दा बढी भारतीयहरूले मध्यपूर्वमा जीवनयापन र काम गर्छन्। “ऊर्जा, प्रविधि, औद्योगिक परियोजना वा सेवा होस्, भारतको ठूला चासोका क्षेत्रहरू यहाँ छन्,” जयशंकरले भने। उनले यस क्षेत्रसँगको ऐतिहासिक, सांस्कृतिक र सुरक्षात्मक सम्बन्धलाई पनि भारतको पहिचानका रूपमा जोड दिए।

“यी सबै कारणले गर्दा, जब हामी विश्वको पाँचौं ठूलो अर्थतन्त्रबाट तेस्रोमा उक्लिरहेका छौं, तपाईंले मेडिटरेनियन क्षेत्रमा भारतको उपस्थिति र क्रियाकलाप बढेको देख्नुहुनेछ। यो क्षेत्र अनिश्चित र अस्थिर विश्वमा अवसर र जोखिम दुवैका रूपमा खडा छ,” जयशंकरले प्रस्ट पारे।