दुवै पक्षले भारत-अमेरिका रक्षा सहकार्यको बढ्दो गहिराइ र दायरा लाई उजागर गरे
भारत-अमेरिका रक्षा सहयोगलाई सुदृढ बनाउँदै रक्षा मन्त्री राजनाथ सिंह र अमेरिकी रक्षा सचिव ल्लोइड अ. ऑस्टिनको भेट

भारत र अमेरिकी बीचको रक्षा साझेदारीलाई अझ सुदृढ बनाउँदै, भारतका रक्षा मन्त्री राजनाथ सिंहले ११ औं दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ रक्षा मन्त्री सम्मेलन- प्लसको अवसरमा २०२४ नोभेम्बर २१ मा लाओसको विएनतियनमा अमेरिकी रक्षा सचिव ल्लोइड ज. ऑस्टिनसँग भेट गरे। यो भेटले रणनीतिक चासोहरूको बढ्दो समानता र दुई राष्ट्रहरूको द्विपक्षीय रक्षा साझेदारीलाई सुदृढ गर्ने अर्को कदमको रूपमा महत्त्वपूर्ण स्थान बनाएको छ।

रक्षा सहकार्यका मुख्य उपलब्धिहरू दुवै नेताले अमेरिकी-भारत रक्षा उद्योग सहकार्य रोडम्याप अन्तर्गत भएका महत्वपूर्ण प्रगति र उपलब्धिहरूको प्रशंसा गरे। यस रणनीतिक ढाँचाले प्रमुख क्षेत्रहरूमा प्रगति गर्न मद्दत पुर्याएको छ, जसमध्ये जेट इन्जिनहरू, शस्त्रास्त्रहरू, र ग्राउन्ड मोबिलिटी प्रणालीहरूको सह-उत्पादन व्यवस्थाहरू छन्।

रक्षा मन्त्री सिंहले आफ्नो २०२४ अगष्टको अमेरिकी भ्रमणको स्मरण गर्दै दुई महत्त्वपूर्ण सम्झौताहरूको हस्ताक्षर गरेका थिए:

• सप्लाई सुरक्षा सम्झौता : अप्रत्याशित अवरोधका बीचमा रक्षा सामग्री र सेवाहरूको आपूर्ति सुनिश्चित गर्ने उद्देश्यले।

• लिआजन अफिसर सम्झौता: दुई देशहरूको बीचमा अन्तरसक्रियता, सहकार्य, र जानकारी साझेदारीलाई सुधार गर्न ध्यान केन्द्रित गर्दै।

दुवै पक्षले इण्डो-प्यासिफिक क्षेत्रमा स्वतन्त्र र खुला वातावरण सुनिश्चित गर्न सुदृढ सैन्य साझेदारी र अन्तरसक्रियताको प्रतिबद्धता प्रकट गरे।

क्वाड र क्षेत्रीय पहलकदमीहरू सिंहले २०२४ सेप्टेम्बरमा भएको सफल क्वाड शिखर सम्मेलनमा प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको उपस्थितिको उल्लेख गर्दै सहयोगात्मक प्रयासहरूको महत्त्वलाई जोड दिए। उनले क्वाडका केहि मुख्य डिलिभरेबल्सको लागि सहकार्यको आवश्यकता बताइन्, जसमध्ये:

• इन्डो-प्यासिफिकमा प्रशिक्षणका लागि समुद्री पहल : क्षमता निर्माणका लागि क्षेत्रीय प्रशिक्षण कार्यक्रम।

• क्वाड-अट-सी शिप अब्जर्भर मिशन: समुद्री सहकार्यलाई प्रवर्द्धन गर्ने पहिलो पहल।

• क्वाड इन्डो-प्यासिफिक लॉजिस्टिक्स नेटवर्क: इन्डो-प्यासिफिक क्षेत्रमा प्राकृतिक प्रकोपहरूको लागि प्रतिक्रिया क्षमता सुधार गर्ने पाइलट परियोजना।

रक्षा नवाचारमा सहकार्य दुवै नेताले भारतीय-अमेरिकी रक्षा प्रवृत्तिका अन्तर्गत नवाचारको बढ्दो सहकार्यमा दृढ समर्थन व्यक्त गरे। यस पहलले सरकार, व्यापार, र शैक्षिक संस्थानहरू बीच सहकार्यलाई प्रवर्द्धन गर्दै संयुक्त चुनौतीहरू, वित्तीय अवसरहरू र दृश्यता प्रदान गर्दछ। यो सहकार्य कृत्रिम बुद्धिमत्ता, अत्याधुनिक हतियार प्रणाली र समुद्री डोमेन जागरूकताका क्षेत्रमा महत्वपूर्ण प्रविधि नवाचारहरू उत्पन्न गर्ने लक्ष्य राख्दछ।

भविष्य-तयार रक्षा क्षमताहरू यो बैठक भारतको अमेरिकी किनेको ३१ वटा एमकिउ - ९ बि ड्रोनहरूको अधिग्रहण पछि भएको हो, जुन ३.५ बिलियन डलरको सम्झौता अन्तर्गत सामुद्रिक सुरक्षा र निगरानी क्षमताहरू सुदृढ गर्नका लागि प्राप्त गरिएको हो। यी ड्रोनहरू भारतीय नेवी, आर्मी र एयर फोर्स बीच वितरण गरिने छन्।

साथै, हिन्दुस्तान एयरोनॉटिक्स लिमिटेड जीई एयरोस्पेससँग मिलेर भारतमा एफ ४१४ इन्जिनहरूको सह-उत्पादनका लागि ऐतिहासिक सम्झौतामा वार्ता गर्दैछ। यो सहकार्यले महत्त्वपूर्ण प्रविधि ग्यापहरूलाई पुल गर्ने र स्वदेशी उत्पादनलाई सुदृढ गर्दै निर्यातको सम्भावनालाई खोल्ने अपेक्षाहरू राख्दछ।

रक्षा मन्त्री सिंहले ल्लोइड ज. ऑस्टिनको भारत-अमेरिका रक्षा साझेदारीलाई सुदृढ बनाउन गरेको योगदानको प्रशंसा गरे। उनले इक्समा लेखे, "हाम्रो मित्र ल्लोइड ऑस्टिनसँग भेट गर्न सधैं ठूलो खुशी लाग्छ। उनले भारत-अमेरिका रक्षा साझेदारीलाई सुदृढ गर्न गरेको योगदान अनुपम छ।"

नवाचार, सह-उत्पादन र क्षेत्रीय स्थिरतामा ध्यान केन्द्रित गर्दै दुवै नेताले रक्षा साझेदारीका लागि साझा क्षेत्रीय चूनौतिहरूको सामना गर्ने बृहत्तर अवधारणाबारे छलफल गरे, जसमा समुद्री सुरक्षा खतरा, साइबर युद्ध र आतंकवाद समावेश छन्। यस बीचमा भारत-अमेरिका रक्षा साझेदारीले संचालनात्मक समन्वय, सूचना साझेदारी, र औद्योगिक नवाचारमा महत्त्वपूर्ण प्रगति गरेको छ।

सिंह र ऑस्टिनले इन्डो-प्यासिफिक क्षेत्रमा स्वतन्त्र नेविगेसन, अवरोध रहित वाणिज्य र अन्तर्राष्ट्रिय कानूनी प्रावधानहरूको पालना गर्दै शान्ति र समृद्धिको साझा प्रतिबद्धता पुनः प्रकट गरे।

सम्मेलनको समापनमा, रक्षा मन्त्री राजनाथ सिंह र अमेरिकी रक्षा सचिव ल्लोइड ज. ऑस्टिन बीचको भेटले भारत-अमेरिका रक्षा सहयोगको गहिरो र वृहद् दायरा थप स्पष्ट गरेको छ। नवाचार, सह-उत्पादन र क्षेत्रीय स्थिरताको क्षेत्रमा ध्यान दिनुका साथै यो साझेदारी विश्व समुदायसँग भारतको रणनीतिक संलग्नता कोरको रूपमा जारी रहन्छ।