प्रधानमन्त्री मोदीले समकालीन चुनौतीहरूको प्रभावकारी समाधानका लागि वैश्विक संस्थाहरूमा सुधारको आवश्यकता जोड दिए भारत-सीएआरआइसीओएम समिट: द्वितीय सम्मेलनमा सहयोगको नयाँ युगको सुरुवात
प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी र ग्रेनेडाका प्रधानमन्त्री डिकन मिचेलले २०२४ नोभेम्बर २० मा गुयाना स्थित जॉर्जटाउनमा दोस्रो भारत-सीएआरआइसीओएम समिटको सह-अध्यक्षता गरे। यो उच्चस्तरीय बैठकले भारत र क्यारिबियन समुदाय (सीएआरआइसीओएम) बीचको सम्बन्धलाई अझ सुदृढ बनाउने महत्त्वपूर्ण माइलस्टोनलाई चिन्हित गरेको छ।

सीएआरआइसीओएमसँगको सम्बन्धलाई अझ प्रगाढ बनाउँदै प्रधानमन्त्री मोदीले समिटको समापन भाषणमा गुयानाका राष्ट्रपति इरफान अलीलाई समिटको सफल आयोजनाका लागि आभार व्यक्त गर्दै

 सीएआरआइसीओएम नेताहरूको सहभागीता सराहना गरे। उनले भारत-सीएआरआइसीओएम सम्बन्धको बलियो आधारको चर्चा गरे, जुन साझा इतिहास, वर्तमान आवश्यकता र भविष्यका आकांक्षाहरूमा आधारित रहेको छ।

"भारत पूर्ण रूपमा सीएआरआइसीओएम राष्ट्रहरूसँगको साझेदारीलाई उच्चस्तरीय बनाउन प्रतिबद्ध छ," मोदीले भने। "हाम्रो सहकार्य वैश्विक दक्षिणका चासो र प्राथमिकताहरूलाई प्रतिबिम्बित गर्दछ, जसले आपसी सन्दर्भ र साझा वृद्धिमा जोड दिन्छ।"

प्रधानमन्त्री मोदीले अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरूमा सुधारको आवश्यकता र भारतको भूमिकालाई पनि जोड दिए, जसले जि २० अध्यक्षताको क्रममा वैश्विक दक्षिणको प्राथमिकताहरूको आवाज उठाएको छ।

सातवटा प्रमुख साझेदारी क्षेत्रहरू साझेदारीलाई सुदृढ बनाउनका लागि, प्रधानमन्त्री मोदीले सीएआरआइसीओएमका अनूठा चुनौती र अवसरहरूका लागि अनुकूल सात-बुँदाको योजना प्रस्तुत गरे, जसको संक्षेप "सीएआरआइसीओएम" शब्दबाट आएको छ:

• सी: क्षमता निर्माण – भारतले आगामी पाँच वर्षमा सीएआरआइसीओएम राष्ट्रहरूका लागि १,००० अतिरिक्त आईटीईसी स्लटहरू प्रदान गर्ने घोषणा गर्योर।

• ए: कृषि र खाद्य सुरक्षा – प्रविधिको उपयोग गर्दै, भारतले ड्रोन, डिजिटल फार्मिङ र माटो परीक्षणमा विशेषज्ञता प्रदान गर्ने प्रस्ताव गर्यो ।

• आर: नवीकरणीय ऊर्जा र जलवायु परिवर्तन – भारतले सीएआरआइसीओएम सदस्यहरूलाई अन्तर्राष्ट्रिय सोलर अलायन्स र डिजास्टर रेजिलियेन्ट इन्फ्रास्ट्रक्चर जस्ता वैश्विक पहलहरूमा सामेल हुन आमन्त्रित गरेको छ।

• आई: नवाचार, प्रौद्योगिकी र व्यापार – भारतले सार्वजनिक सेवा प्रवाह सुधार्नका लागि आफ्नो डिजीटल पब्लिक इन्फ्रास्ट्रक्चर प्रस्ताव गर्यो्।

• सी: क्रिकेट र संस्कृति – भारतले प्रत्येक सीएआरआइसीओएम राष्ट्रबाट ११ युवा महिला क्रिकेटरलाई तालिम दिने घोषणा गर्योक र २०२५ मा "भारतीय संस्कृतिका दिनहरू" आयोजना गर्ने प्रस्ताव गर्योल।

• ओ: महासागर अर्थव्यवस्था र समुद्री सुरक्षा – भारतले क्यारिबियन सागरमा समुद्री डोमेन म्यापिङ र हाइड्रोग्राफीका लागि सहयोग पुर्यारउने वचन दिएको छ।

•  एम: चिकित्सा र स्वास्थ्य देखभाल – भारतले जनऔषधि केन्द्रहरू मार्फत किफायती स्वास्थ्य सेवा मोडेल र योग विशेषज्ञ पठाउने योजना घोषणा गर्योद।

भारत: सीएआरआइसीओएमका लागि एक भरपर्दो साझेदार प्रधानमन्त्री मोदीले क्यारिबियन क्षेत्रमा भएको हुरिकेन बेरीको विनाशको ध्यानमा राख्दै, भारतले गहिरो समवेदना व्यक्त गर्दै सीएआरआइसीओएम राष्ट्रहरूको लागि एक भरपर्दो साझेदारको रूपमा आफ्नो प्रतिबद्धता पुन: पुष्टि गरे। उनले भने, "भारतको विकास सहकार्य विशेष रूपमा साझेदार राष्ट्रहरूको आवश्यकता र प्राथमिकतामा आधारित छ।"

प्रधानमन्त्री मोदीले वैश्विक दक्षिणको चासोहरूलाई प्राथमिकता दिने र विशेष गरी सानो द्वीपीय विकासशील राष्ट्रहरूको  मुद्दामा ध्यान दिनको लागि अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई आह्वान गरे। यसै गरी, भारतको जलवायु न्यायमा प्रतिबद्धता व्यक्त गरियो।

समिटको निष्कर्ष र भविष्यका योजनाहरू समिटको समापनमा, सीएआरआइसीओएम नेताहरूले भारतको सात-बुँदाको योजनालाई स्वागत गर्दै, यसले साझा चुनौतीहरूको समाधानमा भारतको नेतृत्वको प्रशंसा गरे।

 उनीहरूले वैश्विक संस्थाहरूको सुधार र साझा चासोहरूको सामना गर्न भारतसँग मिलेर काम गर्ने उत्साह प्रकट गरे।

प्रधानमन्त्री मोदीले तेस्रो भारत-सीएआरआइसीओएम समिट भारतमा आयोजना गर्ने प्रस्ताव गरे, जसले साझेदारीलाई थप सुदृढ गर्ने संकेत दिएको छ।

समिटमा प्रमुख सीएआरआइसीओएम नेताहरूको सहभागिता थियो:

• डोमिनिका राष्ट्रपति सिल्वानी बर्टन

• डोमिनिका प्रधानमन्त्री रूजवेल्ट स्केरिट

• सुरिनाम राष्ट्रपति चंद्रिकापर्सद सान्तोखी

• त्रिनिदाद र टोबैगो प्रधानमन्त्री कीथ रोवली

• बारबाडोस प्रधानमन्त्री मिया अमोर मॉटली
प्रधानमन्त्री मोदीले गुयानाका राष्ट्रपति इरफान अली, प्रधानमन्त्री डिकन मिचेल र सीएआरआइसीओएम सचिवालयलाई समिटको सफल आयोजना गर्नको लागि आभार व्यक्त गरे।

समिटको समयमा, प्रधानमन्त्री मोदीलाई गुयानाका राष्ट्रपति मोहम्मद इरफान अलीले एक भव्य रात्रिभोज आयोजना गरेका थिए, जसमा गुयानी समुदायका सदस्यहरूको सांस्कृतिक प्रस्तुतिहरूले राष्ट्रको समृद्ध सांस्कृतिक धरोहरको झल्को प्रस्तुत गरे।

समिटको समापनले भारत र सीएआरआइसीओएम बीचको सम्बन्धलाई नयाँ उच्चाइमा पुर्या्उँदै, साझा मूल्य र आपसी वृद्धिमा केन्द्रित भविष्यका लागि नयाँ माइलस्टोनको रूपमा कार्य गर्दै, दुबै पक्षको लागि एक उज्जवल र दिगो भविष्यको आश्वासन दिनेछ।